کد مطلب:312284 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:240
گزارش دوم
آن گاه كه حسین (ع) برادر خود را بر خاك فرو افتاده دید، گریست و این اشعار را سرود:
تعدیتم یا شر قوم ببغیكم
و خالفتم دین النبی محمد
اما كان خیر الرسل اوصاكم بنا
اما نحن من نجل النبی المسدد
اما كانت الزهراء امی دونكم
اما كان من خیر البریة احمد
لعنتم و اخزیتم بما قد جنیتم
فسوف تلاقوا حر نار توقد [1] .
شما ای گروه بدكار! با ستمی كه روا داشتید، از حق تجاوز كردید و با آیین پیام آور اسلام؛ حضرت محمد (ص) به ستیز برخاستید.
آیا برترین پیام رسانان خداوند درباره ی ما سفارش نكرده بود؟ آیا ما فرزندان رسول استوار اسلام نیستیم؟
آیا فاطمه ی زهرا (س) مادر ما - نه شما - نیست؟ آیا ما از [نسل] برترین آفریدگان خدا حضرت محمد (ص) نیستیم؟
به خاطر ظلمی كه روا داشتید، به نفرین [الهی] و خواری [او] گرفتار شدید. در آینده نیز سوزان آتشی برافروخته را خواهید چشید.
جایگاه شعر و شاعری در اسلام، جایگاهی والا و گرانقدر است. البته این نه بدان معناست كه هر بافته ی خیالی پوچ، هر اندازه بر پایه ی موازین هنری سروده شده باشد مورد تأیید اسلام است، بلكه حقایق و معارفی كه بر بال اندیشه ی شاعر نشسته تا به كمك شعر در ژرفای جان مخاطب خود آشیانه كند اعتبار شعر را تضمین می كند. به دیگر عبارت، اعتبار شعر گذشته از قالب هنری آن، مرهون محتوا و درون مایه ی ناب الهی آن است.
در این باره مباحث گرانقدری قابل ارائه است. اما آنچه در این بخش برای تبیین گزارش تاریخ نویسان در عكس العمل سیدالشهدا (ع) در هنگام شهادت حضرت عباس (ع) شایسته ی دقت است این است:
[ صفحه 130]
1- با وجود آن كه گزارشگران گوناگونی در عرصه ی كربلا حضور داشتند، ولی سرودن چنین اشعاری آن هم از زبان پاك امام (ع) - بر اساس این نقل - و یا اصحاب و اهل بیت او (ع) كه نه تنها شاهدان عینی ماجرا بوده اند، بلكه خود، شخصیت های اصلی حوادث به شمار می روند، سند گویا و روشنی است كه در خاطر همه ی نسل های بعدی ماندگار خواهد بود. این مانایی و ماندگاری تا آن جاست كه با وجود تلاش فراوان حكومت هایی چون بنی امیه و دیگران برای محو ماجرای كربلا و تحریف حوادث آن و خدشه آفرینی های بی شمار، هنوز طعم تلخ و سوزان مصیبت آل الله در ذائقه ی بشریت وجود دارد و ذكر مظلومیت آن ها بر زبان ها نمی خشكد.
2- سروده های شاعر برخاسته از لطیف ترین احساسات او در اوج شادی یا غم است. در سیاهی خطوط شعر رثایی، هاله های غم و اندوه درونی شاعر به خوبی نمایانگر است و در كلمات پر طنین شعر حماسی، آواز چكاچك شمشیرها و اوج حماسه و دلیری رزمندگان احساس می شود. طنین آهنگ، كلمات تند و خشن، عبارات كوتاه و رسا از ویژگی های رجزهای جنگی است. اما شعر رثایی با بهره گیری از واژه هایی كه حزن و اندوه حتی قالب ظاهری آن را فراگرفته است با آهنگی آرام و اندوه زا، قلب خواننده یا شنونده را به احساس غمناك شاعر نزدیك می كند.
آنچه بر اساس نقل فوق در اشعار منسوب به امام حسین (ع) می بینیم، گذشته از آن كه اوج تأثر و اندوه امام را در مصیبت شهادت برادر خود ترسیم می كند، سند گویا و ماندگاری است كه جنایات بنی امیه به اسلام را نشان می دهد. سیدالشهدا (ع) در این چند بیت نكات ارزنده ای را كه گویای خطوط اصلی حادثه ی كربلاست بیان فرموده است:
الف: ستمی كه بر حسین (ع) و اهل بیت او روا شد، ستم و ظلمی است كه بر پیكر حقیقت اسلام وارد آمد؛ چرا كه نگاهبانان راستین اسلام، جز اهل بیت رسول خدا (ص) نیستند (برگرفته از بیت اول).
ب: یادآوری سفارش های پیامبر (ص) درباره ی امام حسین (ع) (برگرفته از بیت دوم).
[ صفحه 131]
ج: یادآوری منزلت و مقام فراموش شده ی فاطمه ی زهرا (س) به دشمن (نكته ی بیت سوم).
د: خبر دادن از پاداش ستمكاران و پایان كار آنان (نكته ای از بیت چهارم)
تعدیتم یا شر قوم ببغیكم
و خالفتم دین النبی محمد
اما كان خیر الرسل اوصاكم بنا
اما نحن من نجل النبی المسدد
اما كانت الزهراء امی دونكم
اما كان من خیر البریة احمد
لعنتم و اخزیتم بما قد جنیتم
فسوف تلاقوا حر نار توقد [1] .
شما ای گروه بدكار! با ستمی كه روا داشتید، از حق تجاوز كردید و با آیین پیام آور اسلام؛ حضرت محمد (ص) به ستیز برخاستید.
آیا برترین پیام رسانان خداوند درباره ی ما سفارش نكرده بود؟ آیا ما فرزندان رسول استوار اسلام نیستیم؟
آیا فاطمه ی زهرا (س) مادر ما - نه شما - نیست؟ آیا ما از [نسل] برترین آفریدگان خدا حضرت محمد (ص) نیستیم؟
به خاطر ظلمی كه روا داشتید، به نفرین [الهی] و خواری [او] گرفتار شدید. در آینده نیز سوزان آتشی برافروخته را خواهید چشید.
جایگاه شعر و شاعری در اسلام، جایگاهی والا و گرانقدر است. البته این نه بدان معناست كه هر بافته ی خیالی پوچ، هر اندازه بر پایه ی موازین هنری سروده شده باشد مورد تأیید اسلام است، بلكه حقایق و معارفی كه بر بال اندیشه ی شاعر نشسته تا به كمك شعر در ژرفای جان مخاطب خود آشیانه كند اعتبار شعر را تضمین می كند. به دیگر عبارت، اعتبار شعر گذشته از قالب هنری آن، مرهون محتوا و درون مایه ی ناب الهی آن است.
در این باره مباحث گرانقدری قابل ارائه است. اما آنچه در این بخش برای تبیین گزارش تاریخ نویسان در عكس العمل سیدالشهدا (ع) در هنگام شهادت حضرت عباس (ع) شایسته ی دقت است این است:
[ صفحه 130]
1- با وجود آن كه گزارشگران گوناگونی در عرصه ی كربلا حضور داشتند، ولی سرودن چنین اشعاری آن هم از زبان پاك امام (ع) - بر اساس این نقل - و یا اصحاب و اهل بیت او (ع) كه نه تنها شاهدان عینی ماجرا بوده اند، بلكه خود، شخصیت های اصلی حوادث به شمار می روند، سند گویا و روشنی است كه در خاطر همه ی نسل های بعدی ماندگار خواهد بود. این مانایی و ماندگاری تا آن جاست كه با وجود تلاش فراوان حكومت هایی چون بنی امیه و دیگران برای محو ماجرای كربلا و تحریف حوادث آن و خدشه آفرینی های بی شمار، هنوز طعم تلخ و سوزان مصیبت آل الله در ذائقه ی بشریت وجود دارد و ذكر مظلومیت آن ها بر زبان ها نمی خشكد.
2- سروده های شاعر برخاسته از لطیف ترین احساسات او در اوج شادی یا غم است. در سیاهی خطوط شعر رثایی، هاله های غم و اندوه درونی شاعر به خوبی نمایانگر است و در كلمات پر طنین شعر حماسی، آواز چكاچك شمشیرها و اوج حماسه و دلیری رزمندگان احساس می شود. طنین آهنگ، كلمات تند و خشن، عبارات كوتاه و رسا از ویژگی های رجزهای جنگی است. اما شعر رثایی با بهره گیری از واژه هایی كه حزن و اندوه حتی قالب ظاهری آن را فراگرفته است با آهنگی آرام و اندوه زا، قلب خواننده یا شنونده را به احساس غمناك شاعر نزدیك می كند.
آنچه بر اساس نقل فوق در اشعار منسوب به امام حسین (ع) می بینیم، گذشته از آن كه اوج تأثر و اندوه امام را در مصیبت شهادت برادر خود ترسیم می كند، سند گویا و ماندگاری است كه جنایات بنی امیه به اسلام را نشان می دهد. سیدالشهدا (ع) در این چند بیت نكات ارزنده ای را كه گویای خطوط اصلی حادثه ی كربلاست بیان فرموده است:
الف: ستمی كه بر حسین (ع) و اهل بیت او روا شد، ستم و ظلمی است كه بر پیكر حقیقت اسلام وارد آمد؛ چرا كه نگاهبانان راستین اسلام، جز اهل بیت رسول خدا (ص) نیستند (برگرفته از بیت اول).
ب: یادآوری سفارش های پیامبر (ص) درباره ی امام حسین (ع) (برگرفته از بیت دوم).
[ صفحه 131]
ج: یادآوری منزلت و مقام فراموش شده ی فاطمه ی زهرا (س) به دشمن (نكته ی بیت سوم).
د: خبر دادن از پاداش ستمكاران و پایان كار آنان (نكته ای از بیت چهارم)
[1] همان، ص 40؛ عوالم العلوم، ج 17، ص 283؛ الدمعة الساكبة، ج 4، ص 324. مناقب آل ابي طالب، ج 4، ص 108.